|
SUDAN
UNITED NATIONS
AFRICAN MISSION IN DARFUR
Duur: medio 2008 -
heden
Krijgsmachtdeel: Koninklijke Landmacht
Aantal militairen: 2
Rechtsgrond en mandaat
De rechtsgrondslag
voor UNAMID is gelegen in Veiligheidsraadresolutie 1769 van 31
juli 2007. Met Resolutie 1828 is deze verlengd tot 31 juli 2009.
De taak van UNAMID is de bescherming van burgers, het bijdragen
aan veiligheid voor humanitaire hulp, het monitoren en verifiëren
van de vredesovereenkomsten, het ondersteunen van het politieke
proces, de promotie van mensenrechten en rule of law en het monitoren
van de situatie aan de grenzen met Tsjaad en de Centraal Afrikaanse
Republiek (CAR). Tussen de veldhoofdkwartieren van UNAMID en EUFOR
Tsjaad/CAR vindt afstemming en informatie-uitwisseling plaats
over o.a. rebellenbewegingen en vluchtelingenstromen. In de drie
westelijke provincies van Soedan, tezamen bekend als Darfur, is
begin 2003 een gewapende strijd ontstaan tussen de Soedanese regeringstroepen
en de rebellenbewegingen (de Sudan Liberation Movement/Army (SLM/A)
en de Justice and Equality Movement (JEM)). Deze rebellenbewegingen
streden voor meer regionale macht en tegen marginalisering van
de regio. In april 2004 werd in N'Djamena (Tsjaad), een wapenstilstand
overeengekomen tussen de strijdende partijen. De regering van
Soedan zegde toe de veiligheid in Darfur te zullen herstellen,
de Arabische milities (de zogenaamde Janjaweed) te ontwapenen
en gaf de Afrikaanse Unie (AU) toestemming de naleving van het
Cease Fire Agreement ter plekke door middel van een waarnemingsmissie
te monitoren: de African Union Mission in Sudan (AMIS). De Veiligheidsraad
van de VN heeft deze afspraken in juli 2004 vastgelegd in resolutie
1556. Deze afspraken zijn echter door betrokkenen geschonden.
Ondertussen werd AMIS uitgebouwd tot een op hoofdstuk VI van het
VN-handvest geschoeide vredesmissie. Na ondertekening van de overeenkomst
in N'Djamena hebben de partijen de vredesonderhandelingen onder
leiding van de AU in Abuja (Nigeria) gecontinueerd. Op 5 mei 2006
werd hier een vredesakkoord, het Darfur Peace Agreement (DPA),
getekend door de Soedanese regering en één rebellenbeweging:
de factie van de Sudan Liberation Movement (SLM) die geleid wordt
door Minni Minawi. Het DPA bevat naast bepalingen over de veiligheid
en machtsverdeling ook afspraken over verdeling van de welvaart
en wederopbouw. De internationale gemeenschap heeft verscheidene
pogingen ondernomen om de niet-ondertekenaars te overtuigen het
DPA eveneens te ondertekenen. Tot nu toe weigeren de belangrijkste
twee rebellenbewegingen, de Wahid-factie van de SLM en de JEM,
echter het akkoord te tekenen. Als gevolg van interne meningsverschillen
is de Wahid-factie vervolgens versplinterd in enkele kleine groeperingen.
Samen vormen deze anti-DPA groeperingen het National Redemption
Front (NRF) dat diverse militaire acties heeft uitgevoerd. De
veiligheidssituatie in Darfur wordt verder ondermijnd door criminele
bendes en de beschuldigingen over en weer tussen Soedan en Tsjaad
over steun aan rebellenbewegingen en zelfs gewapende incidenten
tussen de beide regeringslegers. In samenspraak met de regering
van Soedan, de AU en regionale politieke leiders heeft de VN Veiligheidsraad
besloten een plan te ontwikkelen om AMIS te ondersteunen en om
te vormen naar een hybride VN/AU operatie onder de naam UN/AU
Mission in Darfur (UNAMID). Hiertoe werd na lange en moeizame
onderhandelingen met de regering van Soedan op 31 juli 2007 VN
Veiligheidsraadresolutie 1769 aangenomen. Op 31 december 2007
werd de AMIS missie overgenomen door UNAMID. Op 31 december 2007
werd AMIS opgevolgd door UNAMID.
Nederlandse bijdrage
Nederland droeg in
2008 met twee stafofficieren bij aan UNAMID. Zij zijn werkzaam
als Senior Staffofficer Joint Logistic Operations en Staffofficer
Cease Fire Committee op het UNAMID hoofdkwartier te El Fasher,
Darfur. Daarnaast ondersteunt Nederland op bilaterale basis het
Amerikaanse ACOTA-trainingsprogramma met een bijdrage van €
5,6 miljoen per jaar gedurende 3 jaar. Voorts heeft Nederland
25 militaire voertuigen, 2 bergingsvoertuigen en 3000 scherfwerende
vesten gedoneerd aan Rwandese vredestroepen die worden ingezet
in Darfur. Tenslotte rust Nederland, in samenwerking met Canada,
Ugandese politietroepen te behoeve van UNAMID volledig uit.
Resultaat
De opbouw van UNAMID
tot de voorziene sterkte van 19.555 militairen en 6.000 politiefunctionarissen
liep aanmerkelijke vertraging op. Eind december 2008 was de UNAMID-missie
nog slechts voor 60% gevuld. Enerzijds was het gebrek aan uitrusting
en trainingsstandaard conform VN-eis van Afrikaanse troepenleverende
landen hieraan debet, anderzijds de weigering van Soedan om een
belangrijk aantal niet-Afrikaanse landen deel te laten uitmaken
van UNAMID. Voorts frustreerde Soedan de ontplooiing door de trage
visum-en inklaringsprocedures naast het vertragen van materieeltransporten.
Ook de aflossing van Nederlands militair personeel werd hierdoor
regelmatig belemmerd. Binnen UNAMID bestond een groot gebrek aan
essentiële capaciteiten als grond-en luchttransport en gevechtshelikopters.
De situatie in Darfur is sinds medio 2008 verder verslechterd.
Soedanese troepen voerden op 25 augustus 2008 een aanval uit op
het grootste Internally Displaced Persons (IDP) kamp in Darfur
te Kalma, resulterend in 33 gedode en 108 gewonde IDPs. Voorts
werden rebellen gebombardeerd in de Jebel Mara regio. Ook rebellen
en bendes veroorzaakten slachtoffers, mede onder internationale
hulpverleningsorganisaties. Het capaciteitsgebrek van UNAMID maakte
het veelal onmogelijk om snel ter plekke te zijn om te monitoren
of te interveniëren. De aangekondigde vervolging door het
Internationale Strafhof van President Bashir heeft tot een verdere
polarisering tussen Soedan en de internationale gemeenschap geleid.
Toekomst
Door de Soedanese afwijzing
van de inzet van de beoogde (Scandinavische) partners en het ontbreken
van waarborgen voor force protection en logistieke ondersteuning
heeft Nederland in maart 2009 besloten geen ondersteunende militaire
eenheid, zoals een veldhospitaal, bij te dragen aan UNAMID. De
Nederlandse bijdrage van twee officieren zal wel worden gecontinueerd
om UNAMID te steunen. Mede in het licht van de recente uitzetting
van 13 internationale humanitaire organisaties uit Soedan blijft
de rol van UNAMID in Darfur van groot belang.
Conclusie
De Nederlandse inbreng
in UNAMID is zeer bescheiden en was deels bedoeld ter voorbereiding
op een meer substantiële bijdrage. Dat neemt niet weg dat
Nederland zich op verschillende fronten blijft inzetten voor een
effectief functionerend UNAMID.
|
|